Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για το Botox (Μπότοξ) ως θεραπεία για την ημικρανία

Το Botox (Μπότοξ) για την ημικρανία ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά ότι βοηθά στην πρόληψη των κρίσεων κατά τη μελέτη του ως θεραπεία για τις ρυτίδες. Η βοτουλινική τοξίνη είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται από ένα είδος βακτηρίων γνωστό ως Clostridium, το οποίο εμποδίζει την απελευθέρωση μορίων από τα νευρικά κύτταρα. Έχει χρησιμοποιηθεί ως καλλυντική θεραπεία για τις ρυτίδες και για διάφορες ιατρικές καταστάσεις, όπως ημικρανία, αμβλιωπία («τεμπέλικο» μάτι), μυϊκοί σπασμοί, υπερβολική εφίδρωση και προβλήματα ουροδόχου κύστης. 

Το Botox (Μπότοξ) είναι μόνο ένα από τα εμπορικά σήματα της βοτουλινικής τοξίνης.Το Botox ήταν η πρώτη μορφή αλλαντοτοξίνης που εγκρίθηκε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) το 1989, ενώ το 2010 εγκρίθηκε για τη θεραπεία της ημικρανίας. Παραμένει προς το παρόν η μόνη μορφή αλλαντοτοξίνης εγκεκριμένη για την πρόληψη της ημικρανίας. 

Το Botox (Μπότοξ) ως θεραπεία για την ημικρανία 

Για την πρόληψη της ημικρανίας, χορηγούνται 155 μονάδες Botox σε 31 ενέσεις γύρω από το κεφάλι, συμπεριλαμβανομένου του μετώπου, του άνω αυχένα και των ώμων. Ο γιατρός σας μπορεί να τροποποιήσει αυτό το πρωτόκολλο για να στοχεύσει καλύτερα συγκεκριμένες περιοχές όπου αισθάνεστε τον περισσότερο πόνο. Ενώ οι 31 ενέσεις μπορεί να φαίνονται τρομακτικές, η βελόνα είναι πολύ μικρότερη από αυτή που χρησιμοποιείται για ενδοφλέβια θεραπεία ή εμβόλια. 

Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 5-10 λεπτά. Τα αποτελέσματα του Botox συνήθως διαρκούν περίπου 3 μήνες, επομένως οι ενέσεις συνήθως προγραμματίζονται κάθε 12 εβδομάδες. Με βάση την ανταπόκρισή σας στο Botox, η συχνότητα των ραντεβού μπορεί μερικές φορές να ρυθμιστεί ώστε να είναι λίγο νωρίτερα ή αργότερα για να σας βοηθήσει να παραμείνετε όσο το δυνατόν πιο απαλλαγμένοι από πονοκεφάλους. Εάν παίρνετε ήδη άλλα φάρμακα για την πρόληψη της ημικρανίας, αυτά συνήθως συνεχίζονται έως ότου οι πονοκέφαλοι σας τεθούν υπό ικανοποιητικό έλεγχο με το Botox και τότε ο γιατρός σας μπορεί σταδιακά να μειώσει αυτά τα φάρμακα. Μερικές φορές η προσθήκη Botox και η συνέχιση των άλλων φαρμάκων για την ημικρανία μπορεί να λειτουργούν πιο αποτελεσματική από την κάθε θεραπεία ξεχωριστά. 

Δεν είναι κάθε άτομο με ημικρανία υποψήφιο για μπότοξ. Το Botox (Μπότοξ) είναι επί του παρόντος το μόνο εγκεκριμένο από τον FDA για ασθενείς με χρόνια ημικρανία. Για να διαγνωστείτε με χρόνια ημικρανία, πρέπει να έχετε 15 ή περισσότερες ημέρες κεφαλαλγίας το μήνα για τουλάχιστον 3 μήνες, εκ των οποίων τουλάχιστον 8 από αυτούς τους πονοκεφάλους πρέπει να είναι ημικρανίες.

Πώς λειτουργεί το Botox (Μπότοξ) 

Το Botox (Μπότοξ) λειτουργεί αποτρέποντας την απελευθέρωση πρωτεϊνών από τις απολήξεις των νευρικών κυττάρων.Αυτό εμποδίζει τα νευρικά κύτταρα να πυροδοτήσουν τη συστολή των μυών, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση της έντασης στους μύες του κεφαλιού, του λαιμού και των ώμων. Το Botox (Μπότοξ) εμποδίζει επίσης τα νεύρα να απελευθερώνουν πρωτεΐνες που εμπλέκονται στη μετάδοση σημάτων πόνου, συμπεριλαμβανομένου του CGRP και της ουσίας P. Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι τα νευρικά κύτταρα μπορεί να μετακινήσουν το Botox (Μπότοξ) από τις νευρικές απολήξεις προς το κύριο σώμα του νεύρου στο εγκεφαλικό στέλεχος, το οποίο μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τον πόνο.

Το Botox (Μπότοξ) συνήθως χρειάζεται 1-2 εβδομάδες για να δράσει, αλλά η μείωση της συχνότητας των πονοκεφάλων μπορεί να παρατηρηθεί ήδη 4 εβδομάδες μετά από το πρώτο σετ ενέσεων. Χρειάζονται περίπου 3 μήνες για να αναπτυχθούν νέες νευρικές απολήξεις, γι' αυτό το Botox (Μπότοξ) πρέπει να επαναλαμβάνεται σε αυτό το διάστημα.

Δεν θα ανταποκριθούν όλοι με χρόνια ημικρανία στο Botox (Μπότοξ) με παρόμοιο τρόπο. Δύο μελέτες διαπίστωσαν ότι οι κρίσεις ημικρανίας που περιγράφηκαν ως έκρηξη, σύνθλιψη ή υπερβολική ένταση των ματιών ήταν πιο πιθανό να έχουν καλύτερη ανταπόκριση στο Botox (Μπότοξ) από ό,τι οι ασθενείς με κρίσεις ημικρανίας που περιγράφονται ως έκρηξη ή συσσώρευση πίεσης στο κεφάλι τους. Άλλοι παράγοντες που έχουν συσχετιστεί με καλύτερη ανταπόκριση στο Botox (Μπότοξ) περιλαμβάνουν την ευαισθησία του τριχωτού της κεφαλής και έναν μονόπλευρο πονοκέφαλο.Το ποσοστό ανταπόκρισης είναι επίσης πολύ υψηλότερο σε ασθενείς που είχαν κρίσεις ημικρανίας για λιγότερο από 30 χρόνια. Ωστόσο, προς το παρόν, δεν υπάρχουν αξιόπιστοι βιοδείκτες που να προβλέπουν ποιοι ασθενείς θα έχουν ευνοϊκή ανταπόκριση στη θεραπεία.

Η αποτελεσματικότητα του Botox (Μπότοξ) για τη διαχείριση της ημικρανίας

Πολλές μελέτες έχουν αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα του Botox (Μπότοξ) στην πρόληψη της χρόνιας ημικρανίας.Τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές του Botox (Μπότοξ) σε σύγκριση με τη λήψη εικονικού φάρμακου (placebo) έδειξαν ότι το Botox (Μπότοξ) μειώνει τις ημέρες πονοκεφάλου κατά περίπου 7 έως 10 το μήνα, ενώ το εικονικό φάρμακο μειώνει τους πονοκεφάλους κατά 5 έως 6 ημέρες το μήνα. Το Botox (Μπότοξ) υπολογίζεται ότι οδηγεί σε 2 λιγότερες ημέρες πονοκεφάλου ανά μήνα σε σχέση με το εικονικό φάρμακο. Αυτή η μείωση στη συχνότητα των πονοκεφάλων διατηρείται για τουλάχιστον 2 χρόνια, με μέση μείωση 12 ημερών πονοκεφάλου το μήνα μετά από 9 θεραπείες.

Μετά από δύο κύκλους ενέσεων, περίπου οι μισοί ασθενείς έχουν τουλάχιστον 50% μείωση στον αριθμό των ημερών πονοκεφάλου ανά μήνα και το 26% των ασθενών έχει τουλάχιστον 75% μείωση στις ημέρες κεφαλαλγίας.Βρέθηκε επίσης σημαντική βελτίωση στην αναπηρία και την ποιότητα ζωής που σχετίζεται με την ημικρανία σε ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με Botox (Μπότοξ).

Το Botox (Μπότοξ) έχει αποδειχθεί ότι έχει περίπου τα ίδια ποσοστά αποτελεσματικότητας με την αμιτριπτυλίνη και την τοπιραμάτη στην πρόληψη της ημικρανίας. Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι το Botox (Μπότοξ) είναι αποτελεσματικό στη μείωση των ημερών πονοκεφάλου σε ασθενείς με χρόνια ημικρανία που έχουν επίσης πονοκεφάλους λογω υπερβολικής χρήσης φαρμάκων κατά της ημικρανίας.

Οι περισσότεροι ασθενείς που έχουν καλή ανταπόκριση στο Botox θα παρουσιάσουν βελτίωση στους πονοκεφάλους τους μετά το πρώτο σετ ενέσεων. Ωστόσο, περίπου το 25% των ασθενών που δεν παρατηρούν σημαντική βελτίωση μετά τις αρχικές ενέσεις έχουν καλή ανταπόκριση μετά το δεύτερο ή τρίτο σετ ενέσεων, επομένως οι περισσότεροι γιατροί συνιστούν να γίνουν τρεις κύκλοι ενέσεων πριν καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι το Botox (Μπότοξ) είναι αναποτελεσματικό για έναν συγκεκριμένο ασθενή.

Πιθανές παρενέργειες και συνεκτιμήσεις

Κάθε φορά που χορηγείται μια ένεση, υπάρχει πιθανός κίνδυνος μόλυνσης ή αιμορραγίας. Οι βελόνες και το φάρμακο Botox (Μπότοξ) είναι αποστειρωμένα και το δέρμα καθαρίζεται με μπατονέτα με οινόπνευμα πριν από τις ενέσεις, γεγονός που μειώνει τους κινδύνους. Ο γιατρός σας θα επανεξετάσει τη λίστα των φαρμάκων σας για να δει εάν παίρνετε κάποια αντιπηκτικά του αίματος, συμπεριλαμβανομένης της ασπιρίνης, που θα μπορούσαν να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Το να παίρνετε ένα αντιπηκτικό αίματος δεν σημαίνει ότι δεν μπορείτε να κάνετε Botox (Μπότοξ). Εάν υπάρξει αιμορραγία, ο γιατρός σας θα ασκήσει πίεση στην περιοχή μέχρι να σταματήσει η αιμορραγία. Οι πονοκέφαλοι σας μπορεί να εκδηλωθούν αρχικά την πρώτη εβδομάδα, ενώ το Botox (Μπότοξ) αρχίζει να λειτουργεί λόγω ερεθισμού των νεύρων έπειτα από επαναλαμβανόμενες ενέσεις.

Οι παρενέργειες από το Botox (Μπότοξ) είναι συνήθως ήπιες και βραχύβιες. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ο πόνος στον αυχένα (4,3%), ο πόνος στο σημείο της ένεσης (2,1%), η πτώση των βλεφάρων (1,9%) και η μυϊκή αδυναμία (1,6%). Λιγότερο από το 4% των ασθενών καταλήγουν να σταματήσουν το Botox (Μπότοξ) λόγω παρενεργειών.

Υπήρξαν μερικές πολύ σπάνιες περιπτώσεις γενικευμένης αδυναμίας που εμφανίστηκαν σε απόσταση από τα σημεία των ενέσεων, συμπεριλαμβανομένης της πτώσης των βλεφάρων, της διπλωπίας;, της δυσκολίας στην ομιλία, την κατάποση και την αναπνοή. Αυτό πιστεύεται ότι είναι πιο πιθανό να συμβεί με υψηλότερες δόσεις Botox που χρησιμοποιείται για άλλες καταστάσεις (πάνω από 600 μονάδες ανά θεραπεία), που είναι πολύ μεγαλύτερες από τις 155 μονάδες που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ημικρανίας. Ένα άρθρο εξέτασε 72 περιπτώσεις αδυναμίας μετά από θεραπεία με Botox ή άλλα προϊόντα βοτουλινικής τοξίνης, ωστόσο, καμία από αυτές τις περιπτώσεις δεν εμφανίστηκε σε ασθενείς που έλαβαν θεραπεία για ημικρανίες.

Δεν πρέπει να λαμβάνετε Botox (Μπότοξ) εάν έχετε δερματική λοίμωξη σε οποιοδήποτε από τα σημεία της ένεσης ή εάν είστε υπερευαίσθητοι σε οποιοδήποτε προϊόν αλλαντοτοξίνης. Εάν έχετε μια νευρομυϊκή διαταραχή όπως η μυασθένεια gravis, θα πρέπει να συζητήσετε με τον νευρολόγο σας εάν η λήψη Botox είναι ασφαλής, καθώς το Botox (Μπότοξ) μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα.

Σε ορισμένους ασθενείς, το Botox μπορεί τελικά να χάσει την αποτελεσματικότητά του. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην εγγενή επιδείνωση της υποκείμενης διαταραχής της ημικρανίας, στο αρχικό αποτέλεσμα εικονικού φαρμάκου ή στην ανάπτυξη αντισωμάτων κατά του Botox (Μπότοξ). Το σώμα μπορεί να αναπτύξει αντισώματα που συνδέονται με το μόριο του Botox (Μπότοξ) και το εμποδίζουν να λειτουργήσει, γεγονός που μπορεί να καταστήσει το Botox (Μπότοξ) αναποτελεσματικό σε ασθενείς που αρχικά ανταποκρίθηκαν καλά στη θεραπεία. Αυτό είναι ένα σπάνιο συμβάν, που εμφανίζεται στο 0,5% περίπου όλων των ατόμων που υποβάλλονται σε θεραπεία με Botox (Μπότοξ), αν και φαίνεται να είναι πιο συχνό, όταν το Botox (Μπότοξ) χρησιμοποιείται για τη θεραπεία μη ημικρανικών καταστάσεων.

Δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες για να πούμε οριστικά εάν το Botox (Μπότοξ) είναι ασφαλές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, αν και οι κίνδυνοι για το βρέφος πιστεύεται ότι είναι χαμηλοί (Organization of Teratology Information Specialists 2023). Το Botox (Μπότοξ) δεν απορροφάται από το σημείο της ένεσης στην κυκλοφορία του αίματος και δεν μπορεί να εισχωρήσει στον πλακούντα, επομένως θεωρητικά θα πρέπει να είναι ασφαλές να συνεχιστεί η χρήση του κατά τη διάρκεια του θηλασμού και της εγκυμοσύνης. Υπάρχουν αναφορές για μερικούς ασθενείς που χρησιμοποίησαν Botox (Μπότοξ) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης που υποδηλώνουν ότι δεν προέκυψε βλάβη στο έμβρυο. Ωστόσο, δεν έχουν διεξαχθεί κλινικές δοκιμές σχετικά με τις επιδράσεις της χρήσης Botox (Μπότοξ) σε έγκυες ή θηλάζουσες ασθενείς για να συμπεράνουμε εάν η χρήση Botox (Μπότοξ) είναι ασφαλής για το βρέφος. Οι πιθανοί κίνδυνοι και τα οφέλη από τη συνέχιση του Botox κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή κατά τη διάρκεια του θηλασμού θα πρέπει να συζητηθούν με το γιατρό σας.

Αλλάζει το Botox (Μπότοξ) το πρόσωπό σας; 

Η πιο γνωστή χρήση του Botox (Μπότοξ) είναι για καλλυντικούς σκοπούς για την εξομάλυνση των ρυτίδων στο πρόσωπο. Το τυπικό πρωτόκολλο για την ημικρανία περιλαμβάνει την έγχυση Botox (Μπότοξ) σε διάφορα σημεία στο μέτωπο, τα οποία είναι παρόμοια με εκείνα που γίνονται για αισθητικούς λόγους. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εξομάλυνση των οριζόντιων γραμμών του μετώπου και των πτυχών μεταξύ των φρυδιών. Γενικά, στους περισσότερους ασθενείς αρέσει αυτό το αισθητικό αποτέλεσμα. Μπορεί επίσης να έχετε μειωμένη ικανότητα να ανασηκώνετε ή να σμίγετε τα φρύδια σας από το συνηθισμένο, ωστόσο, το μέτωπό σας δεν θα φαίνεται «παγωμένο» με τις δόσεις που χρησιμοποιούνται για το μπότοξ ημικρανίας. Ανεξάρτητα από το αν σας αρέσουν ή όχι αυτά τα αποτελέσματα, θα εξασθενίσουν σε 3-4 μήνες. 

Υπάρχει ένας μικρός αναφερόμενος κίνδυνος ανάπτυξης ελαφριάς ασυμμετρίας προσώπου με το Botox (Μπότοξ). Τις περισσότερες φορές, οι αναφορές κάνουν λόγο για ασύμμετρα φρύδια, τα οποία υποχωρούν μετά από 3 μήνες καθώς εξαφανίζεται το αποτέλεσμα του Botox( Μπότοξ). Για την ημικρανία, το Botox (Μπότοξ) δεν εφαρμόζεται σε περιοχές του προσώπου που θα προκαλέσουν πτώση των φρυδιών ή των βλεφάρων. Ωστόσο, εάν το Botox (Μπότοξ) μετατοπιστεί σε άλλες περιοχές του προσώπου, αυτό μπορεί ενδεχομένως να συμβεί. Για αυτόν τον λόγο, οι περισσότεροι γιατροί θα σας συμβουλεύσουν να αποφύγετε να πλένετε το πρόσωπό σας ή να ξαπλώνετε για 4 ώρες μετά τις ενέσεις και να αποφεύγετε την έντονη άσκηση και το τρίψιμο ή μασάζ στις περιοχές της ένεσης για τις επόμενες 24 ώρες, για να διασφαλίσετε ότι το Botox παραμένει στις στοχευμένες περιοχές.

Γνώμες ειδικών

Το Botox (Μπότοξ) είναι μια εξαιρετική επιλογή θεραπείας για ορισμένους ασθενείς με χρόνια ημικρανία. Το Botox (Μπότοξ) λειτουργεί για την ημικρανία με έναν μοναδικό μηχανισμό, οπότε ακόμα κι αν δεν είχατε επιτυχία με άλλα χάπια ή ενέσεις, υπάρχει ακόμα ελπίδα ότι το Botox (Μπότοξ) μπορεί να είναι αποτελεσματικό στη μείωση του φόρτου των πονοκεφάλων σας. Ένα από τα άλλα σημαντικά πλεονεκτήματα του Botox (Μπότοξ) είναι ότι υπάρχει ελάχιστη απορρόφηση του Botox(Μπότοξ) στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν σημαντικές παρενέργειες, επομένως μπορεί να είναι μια καλή επιλογή εάν διαπιστώσετε ότι έχετε την τάση να είστε ευαίσθητοι σε πολλά φάρμακα. Το Botox (Μπότοξ) είναι επίσης μια καλή θεραπευτική επιλογή, εάν έχετε άλλες ιατρικές καταστάσεις που εμποδίζουν την ασφαλή χρήση άλλων προληπτικών φαρμάκων.